انجمن او-اسپرت جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۵ توسط استاد قاسم منوچهری قهرمان اسبق هنرهای رزمی ایران و جهان پایه گذاری شد و توسط سازمان تربیت بدنی و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران شناسایی و رسمیت پیدا کرد.

اهداف:

این انجمن، تمامی استایلهای مبارزه ای و غیر مبارزه ای یا نمایشی که توسط فدراسیون جهانی WOF توسعه داده می شود را در سرتاسر ایران رهبری می کند. این انجمن که یکی از بزرگترین سازمانهای ورزش رزمی ایران به شمار می آید، در ۲ بخش آماتور و حرفه ای فعالیت می کند. همچنین انجمن او-اسپرت جمهوری اسلامی ایران، در زمینه های علمی ورزشی و حقوق ورزشی و فرهنگ ورزشی و ورزشهای همگانی فعالیتهای گسترده ای را در اقصی نقاط ایران دارد. این انجمن دارای ۱۵۰۰۰ نفر عضو است که هر روز نیز به جمعیت آن اضافه می شود.

این سبک هم اکنون در شهرستان شهرضا به مربیگری استاد مجید پورخاقان واقع در باشگاه خانه ی او-اسپرت شهرستان شهرضا برگزار می شود.

فیلمی تبلیغاتی از فایت رنجر برای شما:http://uplod.ir/vu7cp1zk3qeq/O-SPORT_SHAHREZA.mp4.htm
فقط کافی است این لینک را در آدرس بالای مرورگر خود وارد نمایید.

امیدواریم از این تصاویر خوشتان آمده باشد

مقدمه

در اواسط دهه 70 میلادی با ارائه جنگنده های F-15 و F-16 توسط ایالات متحده درست در اوج جنگ سرد خلبانان بلوک شرق عملا برتری هوایی خود را نسبت به غرب از دست دادند تا اینکه در دهه 80 میلادی با معرفی دو جنگنده جدید و بسیار توانای شوروی یعنی Su-27 و Mig-29 دوباره موازنه قدرت در آسمان ها ایجاد شد. جنگنده های Su-27 و Mig-29 حتی در مواردی توانستند بسیار بهتر از رقبای غربی خود عمل کنند.

با طراحی و ساخت این دو جنگنده و مهمات و تسلیحات آنها یک جهش تکنولوژی بسیار بزرگ در صنعت هوانوردی اتحاد جماهیر شوروی رخ داد و فصل جدیدی در ساخت جنگنده های کارا و مدرن در این کشور آغاز شد.

تا قبل از ساخت Su-27 و Mig-29 واقعا روس ها حرف جدی برای گفتن در ساخت جنگنده ها و بخصوص تسلیحات آن ها نداشتند. برای نشان دادن این ضعف می توان به تجهیز جنگنده های روسی کشور عراق به موشک های فرانسوی برای افزایش کارایی در جنگ با ایران اشاره کرد.

Su-27 که در غرب با نام Flanker از آن یاد می شود توانست در میان رقبای خود چه روسی و چه آمریکایی حرف اول را بزند و برای مدت ها با ابهت در آسمان ها فرمانروایی کند.

Su-27 از آیرودینامیک و طراحی بدنه ی فوق العاده ای بهره می برد. این آیرودینامیک و طراحی خاص توانایی فوق مانورپذیری را به Su-27 می دهد در واقع Flanker در زمان خود و در حال حاضر یکی از مانورپذیرترین جنگنده هاست.

دفتر طراحی سوخوی با توجه به طراحی فوق العاده Flanker سعی کرده است در مدل های بعدی جنگنده های خود از این طراحی حتی الامکان استفاده کند. به این ترتیب جنگنده هایی مانند Su-30 ، Su-33 ، Su-35 و ... که از طراحی بدنه Su-27 به میزان بسیار زیاد در طراحی آنها استفاده شده به اعضای خانواده Flanker معروف شده اند.

Su-35BM آخرین مدل ارائه شده از خانواده Flanker است که به تولید انبوه رسیده و در حال واگذاری به نیروی هوایی فدراسیون روسیه برای مقابله با توان هوایی ناتو و آمریکاست.

Flanker به معنی حمله کننده از جناحین است یعنی چیزی که به طور ناگهانی و از طرفین حمله ور می شود و اساس کار آن بر شکار و حمله است این نام (Flanker) با توجه به مشخصات و ویژگی ها Su-27 از سوی ناتو بر روی آن گذاشته شده است.

هواپیمای Su-35BM یک شکارچی به تمام معناست و به صورت فوق العاده ای توان تهاجم ، حمله و غافلگیری را دارد با توجه با مشخصات این جنگنده شکارچی ، ناتو به آن لقب Super Flanker را داده است.

قابلیتها

Su-35BM یک جنگنده نسل چهارم و بسیار پیشرفته روسی است که برای اهداف زیر طراحی و ساخته شده است :

- کسب برتری هوایی

- شکار انواع هواپیماهای بدون سرنشین و سرنشین دار همچون جنگنده های پنهانکار F-22 و F-35

- حمله به اهداف زمینی و از بین بردن زیر ساخت های دشمن به کمک سیستم AAD

- حمله به انواع شناور

از ویژگی های بارز Su-35BM می توان به موارد زیر اشاره کرد :

- استفاده از بدنه Su-27

استفاده از این بدنه و آیرودینامیک به همراه سیستم تغییر راستای رانش به این شکارچی توانایی مانورپذیری خارق العاده می دهد و در نبرد های هوایی و همچنین فرار از پدافند دشمن کار آنرا بسیار آسان می کند.

- سطح مقطع راداری کم

- سیستم اطلاع دهنده برای هدف گیری بسیار دوربرد

- کاکپیت تمام دیجیتال مجهز به نمایشگرهای LCD بزرگ و چند کاره

- میله کاوشگر برای سوخت گیری هوایی

- سیستم ارسال اطلاعات به صورت کد و رمز برای واحدهای هوایی ، زمینی و دریایی

- 14 محل برای حمل بار خارجی مانند تسلیحات

- استفاده از طیف گسترده ی بمب ها و موشک های هوایی ، زمینی و دریایی

- استفاده از سنسورها و پردازندهای الکترونیکی بسیار قدرتمند با توان محاسبه ی بسیار بالا

- استفاده هم زمان از سیستم موقعیت یاب آمریکایی (GPS) و سیستم موقعیت یاب روسی (GLONAS)

- وابستگی کم به پایگاه زمینی

- رادار بسیار قدرتمند

- توانایی درگیری همزمان با اهداف زمینی ، هوایی و دریایی

- برد عملیاتی بسیار بالا (چیزی بیش 4000 کیلومتر)

و ...

(این جنگنده به دلیل استفاده گسترده از تجهیزات الکترونیکی و هوشمند مانند یک ابر رایانه ی پرنده به نظر می آید.)

با در نظر گرفتن فاکتورهای مختلف از قبیل قیمت ، کارایی و ... می توان گفت SU-35BM کارآمدترین جنگنده حال حاضر جهان است.

در طی یک تحقیق و مقایسه انجام شده توسط یکی از مراکز هوانوردی بزرگ اروپا بین Su-35BM وF-22 که امید آمریکا در نبردهای هوایی به شمار می آید مشخص شد که SuperFlanker نسبت به Raptor از حق شلیک اول برخوردار است و در نبرد هوایی توان شکست دادن رپتور را دارد.

Su-35BM محبوب ترین عضو خانواده فلانکر در روسیه است. محبوبیت Su-35BM به دلیل 100 درصد بومی بودن آن است. برخلاف بیشتر جنگنده های ساخت کمپانی سوخوی که از رادار و نمایشگرهای ساخت غرب و بیشتر فرانسه استفاده می کنند ، رادار و نمایشگرهای Su-35BM همگی ساخت کشور روسیه هستند.

مشخصات

• طول : 21.9 متر
• ارتفاع : 5.9 متر
• طول بالها : 15.3 متر
• موتورها : دو دستگاه Saturn AL-41F1A با سیستم تغییر راستای رانش
• بیشینه وزن در هنگام Take-off با حداکثر ظرفیت بارگذاری : 34.5 تن
• بیشترین سوخت قابل ذخیره و حمل : 29 تن
• بیشترین وزن تسلیحات قابل حمل : 8 تن
• سقف ارتفاع پروازی جنگنده : 18 کیلومتر
• حداکثر برد بدون استفاده از مخازن سوخت خارجی : 3600 کیلومتر
• حداکثر برد با مخازن سوخت خارجی : 5000 کیلومتر
• ماکزیمم سرعت : 2.5 ماخ
• حداکثر نیروی گرانشی قابل تحمل برای جنگنده : ٩g
• حداکثر زاویه انحراف قابل تحمل : 180 درجه ( در منابعی از 360 درجه هم یاد شده !)
• میزان مسافت طی شونده برای برخاستن جنگنده از سطح زمین در شرایط نرمال : 400 متر

برخی دیگر از ویژگیها

جنگنده Su-35BM از سیستم راداری( Tikhomirov NIIP Irbis-E (N035E با قابلیت هدایت پرتوهای الکترونیکی کنش پذیر به عنوان رادار اصلی استفاده می کند علاوه بر این رادار ، این جنگنده توانایی استفاده از رادار Phazotron NIIR radar و یا (Sokol III (N031 Zhuk-MSFEرا نیز به عنوان رادار اصلی دارد.

Tikhomirov NIIP Irbis-E از یک آنتن اسکن الکترونیکی فعال(ESA) ، جلونگر فروسرخ و یک سیستم کامپیوتریEKVS-E BTsVM Solo35 استفاده می کند. این رادار توانایی تشخیص یک هدف با سطح مقطع راداری 3 متر مربع را از 400 کیلومتری داراست و می تواند 30 هدف را بطور همزمان تشخیص دهد همینطور با تشخیص 30 هدف همچنان می تواند به جستجوی خود ادامه دهد.

رادار Irbis-E می تواند به راحتی برای هدف قرار دادن مواضع دشمن در هوا ، زمین و یا دریا مورد استفاده قرار گیرد.جنگنده Su-35BM با رادارIrbis-E می تواند همزمان 4 هدف زمینی برای حمله در نظر بگیرد و به 2 هدف به طور همزمان حمله ور شود.

یکی دیگر از ویژگی های بارز و منحصر به فرد این جنگنده و رادار آن توانایی درگیری با چند نوع هدف با ماهیت های متفاوت است. مثلا این جنگنده همزمان می تواند با اهداف زمینی و هوایی درگیر شود و به آنها حمله کند.

سوخوی-35 بی ام همچنین از یک رادار برای کنترل وضعیت عقب جنگنده استفاده می کند. این رادار در بین دو موتور جنگنده قرار گرفته است. این رادار نیزTikhomirov NIIP است. رادارTikhomirov NIIP مجهز به سیستم پشت نگر فروسرخ است. این جنگنده از سیستم مسافت یاب و نشانه گیری لیزری نیز استفاده می کند.

این جنگنده مجهز به یک سیستم فوق العاده پیشرفته KNIRTI L175M Khibiny-M برای انجام جنگ های الکترونیک می باشد. اختلال و ایجاد پارازیت در امواج مورد استفاده دشمن ، ایجاد اختلال و مشکل در هدف گیری Su-35BM توسط دشمن ، اختلال در سیستم های هشدار دهنده دشمن زمانی که Su-35BM آنها را هدف گرفته است و ... بخشی از و ظایف سیستم Khibiny-M است.

کامپیوتر قدرتمند این جنگنده تمام قسمت ها و همچنین وضعیت جلو و عقب جنگنده را تحت نظر دارد و این اطلاعات را از طریق دو صفحه نمایش LCD بزرگ و همچنین نمایشگرهای پلاسمای موجود در کلاه خلبان در اختیار او (خلبان) قرار می دهد تا خلبان بتواند تصمیمات مناسب را اتخاذ کند. در واقع این سیستم کامپیوتری به عنوان یک کمک خلبان عمل می کند و بار کاری خلبان را بسیار کاهش می دهد.

برای ناوبری و تعیین مسیر این جنگنده از دو سیستم ناوبری ماهوارهای(GPS و GLONAS) ، یک سیستم ناوبری رادیویی ، نقشه های دیجیتالی و ... استفاده می کند.

نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران یکی ازنیروهای چهارگانه ارتش جمهوری اسلامی ایران است که مسئولیت حفاظت از مرزهای هوایی و پشتیبانی نیروهای رزمی دیگر اجا را دارد. پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ نام این نیرو به صورت فعلی تغییر پیدا کرد. سرتیپ خلبان حسن شاه‌صفی، از شهریور ۱۳۸۷ تاکنون، فرماندهی نیروی هوایی را بر عهده داشته‌است. نیروی هوایی ایران طبق آخرین تخمین‌ها در سال ۲۰۱۳ هفتمین نیروی هوایی جهان از لحاظ تعداد هواپیماهای سوخت رسان و ترابری (۱۱۹ فروند) است.

تاریخچه نیروی هوایی

نیروی هوایی در سال ۱۳۰۳ و به کوشش نخست وزیر وقت، رضاخان سردارسپه بنیانگذاری شد. در خرداد ۱۳۰۳ حکم عمومی قشون تحت شمار ۲۲۲ برای تأسیس نیروی هوایی صادر گردید و سرهنگ احمد خان نخجوان به ریاست آن برگزیده شد.

پایگاه‌های هوایی

ایران هم‌اکنون ۱۲ پایگاه هوایی نظامی دارد. از این شمار، ۱۱ پایگاه هوایی در زمان سلطنت محمدرضا پهلوی و بیشتر به کمک آمریکا ساخته‌شدند.

• پایگاه اول: مهرآباد
• پایگاه دوم: تبریز
• پایگاه سوم: همدان
• پایگاه چهارم: دزفول
• پایگاه پنجم: امیدیه
• پایگاه ششم: بوشهر
• پایگاه هفتم: شیراز
• پایگاه هشتم: اصفهان
• پایگاه نهم: بندرعباس
• پایگاه دهم: چابهار
• پایگاه چهاردهم: مشهد

در سال ۱۳۸۶ (۲۰۰۷ میلادی) ارتش جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که نخستین پایگاه نظامی خود پس از انقلاب ۱۳۵۷ را، در نزدیکی شهر بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی در شرق ایران افتتاح کرده‌است.

دانشگاه نیروی هوایی

دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری یا به اختصار «دانشگاه هوایی» دانشجویان داوطلب را در رشته‌های زیر آموزش می‌دهد:

• دانشکده پرواز: خلبانی،خلبانی پهپاد ، مراقبت پرواز و…
• دانشکده هوافضا: مهندسی هوافضا و مهندسی نگهداری هواپیما
• دانشکده کنترل: پدافند، فاشا (فرماندهی اطلاعات - شناسایی) و…
• دانشکده برق: مهندسی برق و جنگال (جنگ الکترونیک)
• دانشکده کامپیوتر: مهندسی رایانه - نرم‌افزار
• دانشکده مدیریت: مدیریت
• دانشکده تحصیلات تکمیلی: رمزخوانی و امنیت پرواز
• از آنجا که دانش‌آموختگان این دانشگاه، افسران نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران خواهند بود، در زمان دانشجویی افزون بر آموزش‌های علمی، دوره‌های دشوار آموزش نظامی را نیز می‌گذرانند.

«دانشگاه هوایی شهید ستاری» در منطقه مهرآباد جنوبی، خیابان دانشگاه هوایی واقع است.

عملیات‌ها

نیروی هوایی ایران در سالهای پس از انقلاب در جریان آزادسازی کردستان از اشغال احزاب تجزیه طلب، جنگ عراق علیه ایران، مقابله با نیروهای طالبان و همچنین عقب راندن کشتی‌های اکتشافی جمهوری آذربایجان از میادین نفتی مورد مناقشه در دریای خزر حضور فعال داشت.

عملیات اچ-3

این عملیات که از آن بعنوان بی نظیرترین عملیات در تاریخ جنگهای هوایی جهان یاد می‌شود در تاریخ (۱۵ فروردین ۱۳۶۰) با هدف حمله به پایگاه هوایی اچ ۳ در نزدیکی مرز اردن انجام گرفت. در این عملیات بیش از ۴۸ هواپیمای عراقی که بیشتر آنها بمب افکنهای روسی بودند از بین رفتند.

عملیات اوسیراک

عملیات شمشیر سوزان (حمله به اوسیراک) یا عملیات اوسیراک یکی از تاثیرگذارترین و سرنوشت سازترین عملیاتها در جهت کاهش زمان جنگ ایران و عراق می‌باشد که توسط نیروی هوایی ایران در تاریخ ۸ مهر ۱۳۵۹ ( ۳۰ سپتامبر ۱۹۸۰) سازماندهی و اجرا شده‌است. در طی این عملیات جنگنده‌های اف-۴ ایران با نفوذ به عمق خاک عراق تاسیسات اتمی اوسیراک را که در شرف تکمیل و دریافت سوخت بود بمباران کردند. سه ماه بعد دومین حمله به این تاسیسات توسط نیروهای هوایی اسرائیل انجام شد که این بمباران به انهدام کامل نیروگاه انجامید.

توان رزمی

تعداد پرسنل نیروی هوایی ارتش حدود ۵۲ هزار نفر و نیروی هوایی سپاه پاسداران حدود ۵ هزار نفر است. هواپیماهای فعال در نیروی هوایی ارتش و سپاه پاسداران.

عباس بابایی (۱۳۲۹ - ۱۳۶۶) سرلشکر خلبان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی شرکت‌کننده در جنگ ایران و عراق و معاون عملیات نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که در جنگ ایران و عراق کشته شد.

زندگی و فعالیت‌ها

وی در خانواده‌ای متوسط و مذهبی در شهر قزوین و در ۱۴ آذر ۱۳۲۹ متولد شد. دوره ابتدایی را در دبستان «دهخدا» و دوره متوسطه را در دبیرستان «نظام وفا» گذراند. پس از گرفتن دیپلم، در سال ۱۳۴۸ در رشتهٔ پزشکی پذیرفته شد، اما به دلیل علاقه به خلبانی، داوطلب تحصیل در رشته خلبانی نیروی هوایی شد و پس از گذراندن دوره مقدماتی برای تکمیل تحصیلاتش در سال ۱۳۴۹ به آمریکا اعزام گشت.

پس از انقلاب اسلامی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، سرپرستی انجمن اسلامی پایگاه هوایی اصفهان را بر عهده گرفت. با شروع جنگ ایران و عراق، عباس بابایی به انجام عملیات جنگی هوایی مشغول شد. در سال ۱۳۶۰ ضمن ارتقا به درجهٔ سرهنگ دومی به عنوان فرمانده «پایگاه هشتم هوایی اصفهان» منصوب شد.

او در ۹ آذر ۱۳۶۲ به درجه سرهنگ تمامی ارتقاء یافت و به سمت معاونت عملیات فرماندهی نیروی هوایی منصوب شد و به تهران عزیمت کرد. وی پس از چهار سال رزم در مقام معاونت عملیات نیروی هوایی، در ۸ اردیبهشت ۱۳۶۶ به درجه «سرتیپی» ارتقا یافت.

ازدواج

وی با دختردایی‌اش «ملیحه حکمت» در تاریخ ۴ شهریور ۱۳۵۴ ازدواج کرد و صاحب دختری به نام «سلما» و دو پسر به نامهای «محمد» و «حسین» شد.

مرگ

عباس بابایی در سن ۳۷ سالگی و پس از ۶۰ ماموریت جنگی موفق و پس از یک عملیات برون مرزی در منطقه عملیاتی سردشت در تاریخ ۱۵ مرداد ۱۳۶۶ با آتش پدافند نیروهای خودی^[۳][۴] کشته شد. پیکر وی در مزار شهدا در جنوب شاهزاده حسین قزوین به خاک سپرده شد. حسن روحانی که در سال۱۳۶۴ فرمانده پدافند هوایی وقت بود در مورد نحوه مرگ بابایی می گوید که او به دست نیروهای پدافند هوایی به اشتباه مورد هدف واقع نشد، بلکه هنگام عبور از مرز ایران به دست سربازی بسیجی به اشتباه و به زعم این که هواپیمای دشمن حمله کرده است با شلیک توپ زمینی و اصابت آن به گردنش کشته می شود.

• « ظهر دکتر {حسن} روحانی به دفترم آمد. ناهار را با هم خوردیم. در خصوص شهادت سرلشکر [عباس] بابائی۱ گفت : گویا در برگشت از مأموریت، هدف گلوله توپ ۲۳ پدافند هوایی سپاه پاسداران در شمال سردشت قرار گرفته است. با آن موضع پدافند، هماهنگی نشده بوده. بنا شد هیأتی برای تحقیق برود. قرار شد به نیروی زمینی ارتش برای انجام عملیات تأکید کند.»

مجموعه شوق پرواز

مجموعه شوق پرواز به کارگردانی یدالله صمدی برای نمایش زندگی نامه عباس بابایی ساخته و از شبکه یک سیما پخش گردید.

تاریخچه

اولین معرفی شفق در سال ۲۰۰۲ و در نمایشگاه صنایع هوایی ایران اتفاق افتاد. در آن نمایشگاه یک نمونه از این هواپیما در ابعاد واقعی به نمایش گذاشته شده بود.در سال ۲۰۰۴ تلویزیون جمهوری اسلامی ایران فیلمی از یک نمونه در اندازه واقعی از این هواپیما نشان داد. در این نمونه تغییراتی نسبت به یاک-۱۳۰ دیده می‌شد که احتمال رسیدن به سرعت مافوق صوت را برای این هواپیما مطرح می‌کرد. در این فیلم شفیقه بفارین به عنوان سرمهندس تیم طراحی هواپیما معرفی شد.بنا به اظهارات نشریات خارجی، این پروژه همکاری مشترکی بین ایران و روسیه برای طراحی یک جت آموزشی یا هواپیمای جنگنده بوده که بعدها این کشور مانند برخی قراردادهای دیگر، خود را کنار کشیده و خود نیز آن را ادامه نداده است. پس از آن ایران به تنهایی این برنامه را با اعمال تغییراتی در طراحی تا مرحله رونمایی پیش برد.پس از رونمایی نمونه ای از شفق که کارشناسان آن را ماکت در ابعاد واقعی(Muck-up) می دانستند که آخرین مرحله توسعه یک هواپیما پیش از مراحل آزمایشات زمینی و پروازی است، دیگر خبری از این هواپیما نبود و بسیاری آن را طرحی فراموش شده (به دلیل قطع همکاری طرف خارجی حتی در تأمین زیرسامانه ها) می پنداشتند.

مشخصات

شفق هواپیمایی تک موتوره با قابلیت پرواز در تمامی شرایط آب و هوایی، با دو سکان عمودی V شکل و ابعاد به نسبت کوچک است. دو ورودی هوای موتور آن در طرفین بدنه و نزدیک کابین خلبان قرار گرفته و کانوپی یا آسمانه  بزرگ(شیشه یا طلق کابین) دیدی بسیار عالی برای مربی پرواز و خلبان آموزش گیرنده فراهم می آورد.
این کانوپی دید خوب و تقریباً 360 درجه  هر دو سرنشین به بیرون را ایجاد نموده است. همچنین دید رو به رو و رو به پائین برای خلبان جلویی به افزایش کارایی در عملیات تهاجم زمینی کمک می نماید. محل قرارگیری مناسب استاد خلبان در هواپیمای شفق منجر به افزایش تسلط او بر عملکرد خلبان آموزش گیرنده می شود.با استناد به تصاویر منتشر شده از این هواپیما می توان ابعاد آن را به طور تقریبی اینگونه بیان نمود: طول کلی حدود 11 تا 14متر، دهانه بال 10.5 تا 13 و ارتفاع 4.2 تا 4.7 متر. بنابراین شفق در زمره جت های نظامی کوچک قرار می گیرد.
در منابع خارجی برای جرم خالی این هواپیما اعدادی بین 4300 تا 5000 کیلوگرم و نوع موتور آنRD-33 عنوان شد  است. در صورت صحت این موضوع با توجه به اینکه این موتور توربوفن بر روی هواپیمای جنگنده رهگیر «میگ-29» نیروی هوایی ارتش کشورمان هم به کار می رود انتخاب مناسبی برای بهبود شرایط پشتیبانی و تعمیر و نگهداری شفق محسوب می شود اما از قطعی شدن استفاده از این پیشرانه برای ادامه برنامه و نمونه های تولیدی اطلاعی در دست نیست.

ویژگی های آیرودینامیکی

با توجه به منتشر نشدن اطلاعات کافی از ویژگی ها و قابلیت های شفق تنها می توان به تصاویر نمونه ها و ماکت های آن در نمایشگاه های مختلف(تا قبل از سال 1384) استناد کرد. طرح بال این هواپیما دارای حالت دایروی در جلو و عقب در نزدیکی ریشه آن و ضخیم تر نسبت به بقیه بال است که با اتصال به یک بال باریک شونده(Taper) عملاً بالی دو تکه را به وجود آورده.
لازم به ذکر است این نحوه طراحی در هواپیماهای تولید شده در دنیا مشاهده نشده و تنها ریشه بال هواپیمای «اف-آ-18ئی سوپرهورنت» آمریکایی که در دهه 1990 طراحی شده زوایایی با شباهت نسبی به شفق دارد.
این بال با یک ریشه امتداد یافته تا زیر کابین خلبان تکمیل می شود که به آن LERX گفته می شود. لرکس بسیار بزرگ این هواپیما کمک می کند تا در زوایای حمله بالا، کنترل مناسبی وجود داشته باشد. این ویژگی در بسیاری از هواپیماهای طراحی شده پس از سال های 1970 دیده می شود از جمله جنگنده های آمریکایی اف-16 و اف-آ-18 و جنگنده های روسی مانورپذیری همچون میگ-29 و سوخو-27. به علاوه قرارگیری ورودی هوای موتور، زیر این ریشه امتداد یافته منجر به افزایش کارایی دهانه ورودی هوای(Air Intake) موتور می شود.بنابراین، طراحان این هواپیما افزودن به قابلیت های مانورپذیری آن نسبت به نمونه های آموزشی موجود در کشور را مد نظر داشته اند خصوصاً که خلبانان جنگنده مانورپذیر میگ-29 کشورمان نیز می بایستی با هواپیمایی با قابلیت های نزدیک به آن آموزش ببینند.
سکان عمودی V شکل شفق موتور آن را در خود جای داده که هوای مورد نیاز آن توسط دو ورودی با زاویه پهلویی تا حدودی غیر 90 درجه تأمین می شود. سطوح متحرک دم عمودی(رادر-Rader) نسبتاً بزرگ هستند که برای افزایش قابلیت مانور، راهکاری مناسب است اما از تصاویر منتشر شده از شفق نمی توان نتیجه گیری کرد دم افقی این هواپیما از نوع تمام متحرک است یا خیر در حالی که این نوع دم برای هواپیماهای جنگی طرحی مرسوم به شمار می رود و البته قابلیت های مانوری بالایی نیز به همراه می آورد.برخی شاخصه های آیرودینامیکی شفق برای جریان های مافوق صوت بیشترین مزیت را دارد که گمانه زنی منابع خارجی مبنی بر مادون صوت بودن این هواپیما را زیر سوال می برد از جمله سکان V شکل که از نظر پایداری پرواز در سرعت های فراتر از سرعت صوت مزیت قطعی ایجاد می کند و Lerx که از جهت کمک به کاهش پسای ناشی از سطوح کنترلی در این سرعت ها مفید است.تصاویری از نمونه های شفق در حال گذراندن آزمون های تونل باد موجود است که به طراحی بهتر هواپیما و نیاز به کمترین تغییرات پس از ساخت نمونه های آزمایشی و برای تولید انبوه است. این آزمایش ها تماماً توسط متخصان کشورمان در تونل های باد صنایع و دانشگاه های ایران به انجام رسیده است.در مجموع می توان گفت شکل آیرودینامیکی جدید شفق که با استفاده و ترکیب طرح های برتر دنیا به انجام رسیده با رویکرد افزایش قابلیت مانور به پیدایش یک هواپیمای جدید و متفاوت با نمونه های خارجی و در واقع یک طرح بومی منجر شده است.

کاهش بازتاب راداری

همانگونه که اشاره کردیم تغییرات طراحان ایرانی در طرح اولیه شفق به وضوح تلاش برای کاهش بازتاب راداری این هواپیما را نشان می دهد که مهمترین آنها یکسان سازی زاویه تمام سطوح جلویی بال و دم با هم و نیز سطوح عقبی با هم است. این روش باعث شکل گیری بازتاب های راداری در جهاتی خاص می شود و در نتیجه رادارهای دشمن تنها از زوایای محدودی بازتاب مناسبی از امواج برگشتی از هواپیما خواهند داشت.
همچنین تغییر سطوح پهلویی ورودی هوای موتور به طوری که زوایای غیر 90 درجه داشته باشند نیز به کاهش بازتاب راداری این بخش کمک می کند. در کنار آن انحنای مسیر عبور هوا تا موتور نیز به کاهش بازتاب راداری تیغه های فن و کمپرسور موتور منجر می شود که سهم بسیار زیادی از سطح مقطع راداری جلویی یک هواپیما را دارند.
زاویه غیر 90 درجه(نسبت به راستای افقی و عمودی) سکان های عمودی یا همان قرار گیری آنها به شکل حرف V انگلیسی نیز باعث کاهش بازتاب امواج رادار به گیرنده و پخش شدن آنها در جهات دیگر می شود.
در معدود اطلاعات رسمی منتشر شده از این هواپیما آمده است که سطوح بال و بدنه آن از مواد جاذب امواج راداری پوشیده شده که این روش هم یکی از راهکارهای مؤثر برای پنهان ساختن یک هواگرد از دید رادارهای دشمن است.
این مطلب می تواند نشان دهنده احتمال برنامه ساخت نمونه تولید انبوه شفق از مواد فلزی در آن زمان باشد اما امروزه با رشد چشمگیر کشورمان در مواد مرکب(کامپوزیت) غیر فلزی که توانمندی بالایی در جذب انرژی امواج رادار دارند می توان امید داشت نمونه های تولیدی شفق به بارتاب های راداری کمتر برسند.
بنابراین به کارگیری همزمان چندین روش کاستن از سطح مقطع راداری نشان می دهد حرکت ایران به سمت طراحی هواپیماهای پنهانکار راداری(رادارگریز) با شفق آغاز شده همانگونه که کارشناسان خارجی هم آن را اولین هواپیمای پنهانکار ایرانی می دانند.
البته مواردی همچون حمل تسلیحات در خارج از بدنه تناقض آشکاری با اصول پنهانکاری راداری دارد که احتمالاً با توجه به الزامات طراحی مشترک ویژگی ها بین نمونه های مختلف آموزشی و رزمی شفق، طراحان از آن صرف نظر کرده اند.

سامانه ها

سه نمونه این جنگنده به طور کلی معرفی شده است که شامل نمونه دو نفره آموزشی، نمونه دو نفره رزمی و نمونه تکنفره رزمی است. 7 جایگاه حمل تجهیزات و تسلیحات، یکی زیر بدنه و سه تا زیر هر بال نمونه های رزمی شفق دیده می شود.
عدم وجود ریل حمل موشک در نوک بال که طرحی مرسوم در هواپیماهای رزمی است شاید به دلیل امتداد سطوح متحرک تا سر بال باشد. به علاوه نزدیک بودن این جایگاه ها به بدنه موجب افزایش تمرکز جرم حول محور طولی و بهبود برخی شاخصه های مانورپذیری است.در ماکت های اولیه این هواپیما که در نمایشگاه های مختلف دیده شده اند به وضوح تسلیحات مختلف هوا به هوا و هوا به سطح روسی به چشم می خورد اما امروز با گذشت حدود یک دهه از رونمایی شفق فهرست تسلیحات هوا به هوا و هوا به سطح هوشمند و پیشرفته ایرانی در انواع راداری، حرارتی، اپتیکی و لیزری بسیار گسترده شده و می توان انتظار داشت در نمونه های تولیدی این هواپیما از سلاح های ایرانی استفاده شود.
یکی از نکات بسیار جالب توجه در نمونه های رونمایی شده از شفق، به کارگیری سه نمایشگر بزرگ چند منظوره یا MFD در کابین آن است که در تمامی جنگنده های جدید یا بهسازی شده در دهه 1990 و به بعد دیده می شوند که بازتاب قابل توجهی هم در تحلیل های کارشناسان خارجی داشت. البته با توجه به اینکه نمونه های بومی این نمایشگرها تنها در سال های اخیر روی هواپیماها و بالگردهای ساخته و بهسازی شده ایران دیده می شود احتمال برنامه ریزی بر مبنای استفاده از نمایشگرهای خارجی در آن زمان وجود دارد.
اما قطع همکاری خارجی و تلاش متخصصان صنایع دفاعی کشورمان منجر به تولید این سامانه به صورت بومی شد که پیشتر در گزارش های مختلفی از جمله گزارش مربوط به بالگرد طوفان-2 و جنگنده قاهر اف-313 به آن اشاره نموده ایم.
با این سامانه ها و حذف انبوه نمایشگرهای عقربه ای، کابین خلبان در هواپیمای شفق محیطی نسبتاً خلوت نزدیک به هواپیماهای نسل چهارم پیشرفته بوده که با کاهش بار کاری خلبان به افزایش قابلیت های او در هدایت هواپیما و تمرکز روی مأموریت اصلی کمک می کند. شاید الگوبرداری از کابین هواپیمای اف-14و نمونه های بهسازی شده میگ-29 در روسیه نیز در طراحی و جانمایی مناسب سامانه های کابین خلبان در شفق نقش داشته است.همچنین سامانه نمایشگر سربالا یا HUD نیز در شفق دیده می شود که برای افزایش کارایی خلبان در مأموریت خصوصاً نبردهای هوا به هوا یا پرواز در ارتفاع پایین بسیار مفید است. به کمک این نمایشگر که رو به روی خلبان نصب شده و اطلاعات مهم پروازی و سامانه های تسلیحاتی را به نمایش می گذارد خلبان در زمانی که باید به بیرون کابین توجه کند نیاز به پائین آوردن سر و تمرکز روی نمایشگرهای داخل کابین ندارد.
دسته هدایت شفق در وسط کابین قرار دارد که گویای عدم برخورداری آن از سامانه کنترل پرواز با سیم است که در بسیاری از جنگنده های پیشرفته دیده می شود. چیزی که شاید در نمونه های تولیدی شفق و قاهر بتوانیم انتظار آن را داشته باشیم. این سامانه به کمک سامانه کنترل پرواز دیجیتال به افزایش برخی قابلیت های کنترل پرواز هواپیما کمک می کند.
از نکات قابل توجه دیگر در کابین نمونه های اولیه شفق استفاده از صندلی پرتاب شونده روسی است که امروزه نمونه های بومی صندلی خلبان در کشورمان ساخته و با موفقیت آزمایش شده است که قاعدتاً بر روی این هواپیما نیز قابل استفاده است.
البته امروزه سایر زیرسامانه های مورد نیاز هواپیما نظیر بیسیم و رادیو، ارتفاع سنج، سامانه های تبادل داده و سامانه های جنگ الکترونیک نیز توسط صنایع دفاعی کشورمان ساخته می شود.
در نظر داشتن ساخت انواع رادارها و سامانه های کنترل آتش زمینی در ایران با قابلیت کشف و درگیری همزمان با اهداف متعدد و از طرفی ساخت سامانه های راداری برای موشک های سطح به هوا نظیر شاهین و شلمچه و همچنین بهسازی های گوناگون بومی روی سامانه های راداری جنگنده های خارجی موجود در کشورمان نشان دهنده وجود توانایی های لازم برای ساخت رادار و سامانه کنترل آتش بومی برای هواپیماهای جنگنده ایرانی است.
همچنین متخصصان کشورمان در این سال ها به دانش طراحی، ساخت، آزمایش و تولید ارابه های فرود هواپیما دست یافته اند که منجر به افزایش درصد بومی سازی یک هواپیمای جنگی می شود. ناگفته نماند ارابه های فرود هواپیمای شفق رو به عقب جمع می شوند که البته نمونه های بازشونده رو به جلو در مواردی ایمنی بیشتری دارد.ارابه های فرود اصلی این هواپیما پشت ورودی هوای موتور قرار می گیرد که یکی از شواهد انحنا دار بودن کانال تأمین کننده هوای موتور است. فاصله مناسب و حدوداً 3.5 تا 4 متری چرخ های این سامانه باعث فرود ساده تر و ایمن تر آن می شود که البته برای نمونه آموزشی شفق بیشتر مفید است.
از دیگر نکات قابل توجه در نمونه های دیده شده از شفق، زوایای دم افقی در کنار خروجی موتور است که پیش بینی فضای کافی برای عملکرد سامانه تغییر بردار رانش را به یاد می آورد. هر چند نوع موتور مورد استفاده برای نمونه تولیدی شفق نامشخص است و ممکن است طراحان در سال های بی خبری عمومی از شفق به سمت استفاده از دو موتور کوچکتر به جای یک موتور سابق یا تلاش برای تولید انبوه یک موتور مطمئن بومی رفته باشند که شاید همان موتور توربوفن ملی باشد.
با توجه به قطع همکاری خارجی و در نتیجه لزوم توسعه همه زیرسامانه ها به صورت بومی، طولانی شدن این پروژه عجیب نیست البته در سایر کشورها هم از شروع تحقیقات تا آغاز تولید انبوه یک هواپیما سال ها زمان صرف می شود که برای طرح هایی با نوآوری های بالا به بیش از 10 سال نیز می رسد.
با توجه به گفته های اخیر  وزیر محترم دفاع و پشتیبانی نیروی های مسلح کشورمان در زمینه در دستور کار بودن تولید هواپیمای شفق، می توان انتظار داشت این هواپیمای ارزنده با درصد بومی سازی بسیار بیشتر نسبت به قبل ساخته شود؛ هواپیمایی که به حق مقدمه ای شایسته برای طراحی و تولید کاملاً بومی جنگنده قاهر اف-313 بوده است.